Jak wymienić "żarniki" w ksenonach?

Średnia wieku pojazdu w naszym systematycznie maleje, Polacy przesiadają się na coraz młodsze i lepiej wyposażone auta. Niestety, wyższy poziom wyposażenia oznacza przeważnie wyższe koszty obsługi. Tego rodzaju przekonanie dotyczy np. ksenonowych reflektorów.

Czy „ksenony” faktycznie są drogie w obsłudze i czy da się w jakiś sposób zminimalizować koszty serwisowania?

Mit drogich i usterkowych ksenonów to wynik cen żarników (a ściślej mówiąc – lamp wyładowczych). Dla przykładu halogenowa żarówka świateł mijania H7 czy H4 średniej klasy to wydatek około 20-50 zł. W przypadku żarnika „ksenonu” dobrej klasy „żarówka” to wydatek nawet 300 zł.

Patrząc z tej perspektywy obsługa reflektora ksenonowego faktycznie wydaje się droga. Nie można jednak zapominać, że ksenonowe lampy wyładowcze mają zdecydowanie większą żywotność niż żarówki halogenowe. Średniej klasy żarnik ksenonowy często wytrzymuje około 5-7 lat, czyli między 100 a 150 tys. km.

Faktem jest natomiast, że drogie potrafią być nie tylko „żarniki” ale również sama ich wymiana. Autoryzowane Stacje Obsługi życzą sobie za taką operację nawet 500 zł, co – dodając do tego koszty lamp wyładowczych – daje już pokaźną sumę. Prawdą jest również – że zaleca się wymianę obu żarników (lamp wyładowczych) nawet jeśli przepaleniu uległ tylko jeden. W miarę zużywania się lampy wyładowczej zmienia się bowiem barwa emitowanego przez nią światła. Po wymianie jednej reflektory będą więc świecić w różnych odcieniach.

Na szczęście, wbrew temu, co przeczytać można w instrukcji obsługi auta, ksenonowe „żarówki” bez problemu wymienić można samemu, o ile – oczywiście – dojście do reflektora jest dobre. Pamiętać trzeba jedynie o kilku prostych zasadach.

W reflektorze ksenonowym znajdziemy trzy podstawowe elementy: przytwierdzoną do jego pleców przetwornicę (czyli sterownik), lampę wyładowczą (żarnik) i zapłonnik (do którego montuje się żarnik).

Ten ostatni – w zależności od rodzaju oświetlenia – może być zintegrowany z samym żarnikiem. Z tego względu, przed przystąpieniem do wymiany przepalonych żarników sprawdźmy w instrukcji, jaki rodzaj lamp wyładowczych zastosowano w naszym pojeździe. Obecnie jest aż 8 rodzajów żarników różniących się budową i zastosowaniem. Jak je rozróżnić?

Przykładowe oznaczenie lamp wyładowczych (żarników) to D2R lub – np. D1S. Co oznaczają poszczególne cyfry i litery. Symbol D z cyfrą informuje o tym, czy lampa (sam żarnik) wyposażona jest w zapłonnik. Żarniki ze zintegrowanym zapłonnikiem (są z reguły droższe od pozostałych) noszą nieparzyste oznaczenia D1 i D3. Pozostałe, „parzyste” – D2 i D4 – zarezerwowane są dla reflektorów, w których zapłonnik na stałe połączony jest przewodem ze sterownikiem (przetwornicą), przy czym te ostatnie (D4) wyposażono w nowsze żarniki bezrtęciowe. Ostatnia litera oznaczenia – S lub R – w dużym uproszczeniu – informuje o tym, do jakiego typu reflektora przystosowany jest dany żarnik. S oznacza reflektor soczewkowy, R – prostszy – odbłyśnikowy.

Przed przystąpieniem do wymiany przepalonej lampy wyładowczej należy bezwzględnie wyłączyć zapłon (najlepiej wyjąc kluczyki ze stacyjki). Następnie można przystąpić do odkręcenia sterownika, czyli – potocznie mówiąc – przetwornicy. W zależności do reflektora element przykręcony jest do obudowy 6-8 śrubami (torx). Po odkręceniu i odsunięciu sterownika pozostaje już tylko zdjęć druciany uchwyt i – przekręcając zapłonnik w odpowiednim kierunku wyciągnąć lampę wyładowczą.

Zakładając nowy żarnik – podobnie jak w przypadku żarówek halogenowych – ważne jest, by nie dotykać szkła gołymi rękami (pozostawiony na odciskach tłuszcz osłabia jego strukturę). Trzeba też zwrócić uwagę na prawidłowe ustawienie żarnika. W jego kołnierzu znajduje się charakterystyczne wycięcie, które – ZAWSZE – musi być skierowane do góry. Tylko prawidłowy montaż zapewniać będzie odpowiednią wiązkę światła.

Następnie wystarczy już tylko włożyć lampę wyładowczą (żarnik) i zapłonnik na swoje miejsce, zapiąć druciane zabezpieczenie i przykręcić sterownik (przetwornicę). W przypadku większości pojazdów, w których istnieje dobry dostęp do reflektora, operacja zajmuje maksymalnie 40 minut. W niektórych przypadkach, by dostać się do przetwornicy trzeba np. zdemontować osłonę filtra powietrza czy, chociażby – wlew płynu do spryskiwaczy. Są też pojazdy pokroju Volkswagena Passata B6, w których – by dostać się do reflektora – trzeba np. zdemontować przedni zderzak...

Naturalne zużycie się lampy wyładowczej, to najczęściej spotykana „usterka” ksenonowego oświetlenia. Czasami dochodzi jednak do uszkodzeń zapłonników i sterowników, wówczas najrozsądniejszym wyborem okazują się oryginalne części używane (w Internecie znajdziemy je bez trudu).

Problemy potrafi też sprawiać – wymagany przepisami - układ samopoziomowania reflektorów ksenonowych. W jego skład wchodzi przeważnie (montowany z reguły przy tylnej osi) czujnik i – łączące go z wahaczem – cięgna. Jeśli komputer pokładowy informuje o usterce oświetlenia a, na pierwszy rzut oka, nie dostrzegamy żadnej przepalonej żarówki – warto sprawdzić czy światła mijania nie świecą zbyt nisko lub zbyt wysoko.

W obu przypadkach winę ponosi niesprawny układ poziomowania. Na szczęście, nie zawsze naprawa wiązać się musi z kosztami. W przypadku uszkodzenia samego czujnika, trzeba się przygotować na wydatek między 200 a 500 zł w zależności od marki i modelu. Zanim jednak oddamy auto do mechanika, warto wiedzieć, że w większości przypadków za nieprawidłowe ustawienie odpowiadają skorodowane (zastane) dźwigienki łączące czujnik z elementami zawieszenia. Najczęściej naprawa ogranicza się więc do ich demontażu, czyszczenia i porządnego przesmarowania.